Zobacz ostatnie filmiki na IG / FB / Tik Tok! ZNAJDZ NAS @kuketo.pl
Zobacz ostatnie filmiki na IG / FB / Tik Tok! ZNAJDZ NAS @kuketo.pl
Biwak pod namiotem to wspaniała przygoda, ale wymaga starannego przygotowania. Oprócz oczywistych rzeczy, takich jak namiot, śpiwór czy karimata, warto pomyśleć o wielu innych elementach ekwipunku. Trzeba zadbać zarówno o odpowiedni sprzęt (od oświetlenia po apteczkę), jak i o zapas żywności dostosowanej do warunków polowych. Oto praktyczny przewodnik od Kuketo, co zabrać na biwak – od sprzętu turystycznego po jedzenie – aby wyjazd pod namiot był bezpieczny, komfortowy i smaczny.
Udany biwak zaczyna się od listy niezbędnych rzeczy. Absolutną podstawą są: namiot (dopasowany wielkością do liczby osób), podkład do spania (karimata lub materac), ciepły śpiwór, latarka czołowa lub ręczna z zapasem baterii oraz scyzoryk/multitool. Te elementy zapewnią schronienie i bezpieczeństwo podczas noclegu. Namiot ochroni przed pogodą, a karimata i śpiwór zagwarantują izolację i ciepło w nocy. Niezwykle przydatny jest również zapas wody pitnej i sposób jej uzdatniania. Jeśli w pobliżu nie ma pewnego źródła, zabierz odpowiednią ilość wody lub filtr bądź tabletki do jej oczyszczania (w ostateczności wodę można też przegotować). Pamiętaj o odzieży warstwowej dostosowanej do pogody. Nawet latem noce potrafią być chłodne, a nagła zmiana warunków może wymagać dodatkowej bluzy czy kurtki przeciwdeszczowej.
Koniecznie spakuj apteczkę pierwszej pomocy z podstawowym wyposażeniem (plastry, bandaże, środek odkażający, leki osobiste itp.) – to element, który zawsze powinien znaleźć się w plecaku. Przyda się także mapa terenu oraz kompas, ewentualnie naładowany GPS, zwłaszcza gdy planujesz wędrówki z dala od cywilizacji. Nie zapomnij o środkach higieny (papier toaletowy, chusteczki nawilżane, żel antybakteryjny, pasta i szczoteczka do zębów itp.), a także o ochronie przed słońcem i owadami (krem z filtrem UV, repelent na komary). Warto też zabrać zapałki lub zapalniczkę (najlepiej wodoodporne) do rozpalania ognia oraz gwizdek i latarkę sygnalizacyjną dla wezwań pomocy w razie nagłej potrzeby.
Aby biwakowanie było wygodniejsze, przydadzą się pewne drobne udogodnienia. Oto kilka polecanych rzeczy:
Na biwaku jesteśmy zdani na zapasy, dlatego zaplanuj posiłki na każdy dzień oraz dodatkowy dzień awaryjnie. Dobierz takie produkty, które zaspokoją zwiększony apetyt po aktywnościach na świeżym powietrzu – intensywny wysiłek potrafi znacząco podnieść zapotrzebowanie kaloryczne. Idealnie sprawdzą się produkty wysokowęglowodanowe (jak kasze, ryż, makaron), które dostarczą energii i są łatwe w przygotowaniu. W warunkach polowych nie zawsze dostarczymy sobie pełnej gamy świeżych warzyw i witamin. Można to jednak częściowo zrekompensować suszonymi owocami, orzechami oraz suplementami (np. elektrolitami do wody). Pamiętaj też o wodzie – oprócz napojów warto mieć zapas do gotowania i mycia, a także herbatę, kawę lub kakao w proszku dla rozgrzania się wieczorem.
Stawiaj na produkty, które są praktyczne w transporcie i przygotowaniu. Oto cechy i przykłady żywności polecanej na biwak:
Zadbaj o to, by jedzenie nie wietrzało i nie przyciągało zwierząt. Zapakuj żywność w szczelne pojemniki lub worki strunowe, które łatwo ułożysz w plecaku. Jeśli masz dostęp do auta lub dźwigasz niewiele, dobrym pomysłem jest lodówka turystyczna lub izolowana torba. Utrzyma niską temperaturę dla nabiału, mięsa czy gotowych potraw. W terenie z dala od cywilizacji trzymaj zapasy z dala od obozowiska na noc – możesz schować je wysoko (zawiesić na drzewie) lub do specjalnego pojemnika chroniącego przed dzikimi zwierzętami, jeśli biwakujesz na obszarze gdzie mogą pojawić się np. lisy czy niedźwiedzie. Staraj się także unikać ciężkich pudełek. Zabierz jedzenie w opakowaniach, które po zużyciu można zgnieść lub spalić (np. torebki zamiast słoików czy puszek), aby zmniejszyć wagę śmieci.
Śniadanie pod chmurką może być sycące i proste. Popularnym wyborem jest jajecznica z kilku jaj rozbitych na patelni nad ogniskiem. Można do niej dorzucić kawałki kiełbasy lub warzywa, jeśli są dostępne. Alternatywnie szybkie i energetyczne będzie owsianka: płatki owsiane zalane wrzątkiem z dodatkiem suszonych owoców, orzechów i odrobiny mleka w proszku ugotujesz łatwo choćby w emaliowanym kubku. Na kanapki sprawdzi się pieczywo typu tortilla lub chrupkie z trwałymi dodatkami (twardy ser, salami, paprykarz z puszki).
W ciągu dnia przegryzaj wysokokaloryczne przekąski – garść bakalii lub trail mix (mieszanki studenckiej z orzechów i owoców), baton proteinowy czy kawałek czekolady szybko uzupełnią energię.
Kolacja na biwaku to okazja, by zjeść coś ciepłego: prosty makaron z sosem (gotowym ze słoika albo własnej mieszanki przypraw), zupa z torebki wzbogacona konserwą mięsną, albo pieczone na ogniu ziemniaki z odrobiną soli i masła. Dobrym pomysłem jest jednogarnkowe danie, np. gulasz z puszki fasoli, pomidorów i kiełbasek – łatwe do podgrzania nad płomieniem. Ważne, by posiłek przed snem był pożywny, ale niezbyt ciężki. Pamiętaj też o ciepłym napoju – kubek herbaty z termosu lub świeżo zagotowanej wody skutecznie rozgrzeje przed nocą.
Gotowanie na ognisku to klasyka biwakowania i niezapomniany klimat. Zanim jednak zaczniesz, upewnij się, że w danym miejscu rozpalanie ognia jest dozwolone i bezpieczne. Wybierz istniejące wyznaczone palenisko lub przygotuj własne (oczyszczając teren z suchych liści i gałęzi, ograniczając kamieniami). Miej pod ręką wodę lub piasek do szybkiego zagaszenia płomieni. Gdy ognisko się rozpali, poczekaj aż utworzą się żarzące węgle – one dają równomierne ciepło do gotowania, lepsze niż wysokie płomienie. Do pieczenia w żarze możesz użyć folii aluminiowej (np. zawijając ziemniaki czy kukurydzę) lub żeliwnego kociołka zawieszonego nad ogniem.
Najwygodniej jest korzystać z solidnych, ogniotrwałych naczyń. Patelnia żeliwna to znakomity wybór – możesz położyć ją bezpośrednio na ruszcie nad ogniskiem lub nawet węgielkach. Na takiej patelni usmażysz jajka, warzywa, mięso, a nawet placki, bo żeliwo świetnie trzyma ciepło i równomiernie się nagrzewa. Innym sposobem jest gotowanie w garnku emaliowanym lub stalowym ustawionym na specjalnym trójnogu nad ogniskiem albo na podstawce z kamieni. W garnku nad ogniskiem przygotujesz zupę, gulasz czy zagotujesz wodę na kawę. Pamiętaj tylko, by naczynia miały metalowe rączki (bez plastikowych elementów), które nie stopią się w ogniu.
Mimo uroku ogniska, warunki nie zawsze pozwalają na otwarty ogień. Kuchenka gazowa lub benzynowa to pewna alternatywa, gdy pada deszcz, panuje silny wiatr albo obowiązuje zakaz rozpalania ognia (np. w rezerwatach przy zagrożeniu pożarowym). Nowoczesne kuchenki turystyczne są lekkie, składane i zaskakująco wydajne – litr wody potrafią zagotować w kilka minut. Warto zabrać jedną, zwłaszcza w góry lub na dłuższy trekking, gdzie ciepły posiłek bywa kluczowy dla regeneracji. Używając kuchenki, pamiętaj o zabraniu zapasu paliwa (kartuszy gazowych lub benzyny) odpowiedniego do długości wyjazdu. Dobrze jest także mieć osłonę przeciwwietrzną, by płomień kuchenki nie gasł. Gotowanie na palniku pozwala przyrządzić prawie wszystko to, co w domu – od herbaty po makaron. W praktyce wiele osób korzysta z obu rozwiązań: ognisko wieczorem dla klimatu i pieczenia kiełbasek, a kuchenka rano i w ciągu dnia, by szybko zagotować wodę na kawę czy zupę.
Niezależnie od metody gotowania, utrzymuj obóz w czystości. Resztki jedzenia i śmieci zabezpieczaj przed zwierzętami (nie zostawiaj rozsypanych okruchów, które mogą zwabić mrówki czy większe zwierzaki). Po gotowaniu zgaś dokładnie ognisko – zalej je wodą i zasyp piaskiem, aby żar nie pozostał aktywny. Nigdy nie zostawiaj ognia bez nadzoru! Jeśli używasz kuchenki, sprawdź dwukrotnie, czy paliwo jest szczelnie zamknięte po skończonym gotowaniu i czy palnik wystygł przed schowaniem go do plecaka. Dobrą praktyką jest gotowanie w miejscu oddalonym parę metrów od namiotu, zwłaszcza gdy przyrządzasz potrawy o intensywnym zapachu – zmniejsza to ryzyko, że ciekawskie zwierzęta zainteresują się twoim namiotem.
Wybór patelni na biwak ma duże znaczenie, bo od niej zależy wygoda gotowania nad ogniem. Patelnia żeliwna uchodzi za numer jeden na ognisko i nie bez powodu. Jest niemal niezniszczalna i doskonale zatrzymuje ciepło – raz rozgrzana, utrzymuje temperaturę, co ułatwia równomierne smażenie. Żeliwo jest odporne na bardzo wysokie temperatury i bezpośredni kontakt z płomieniami, więc taka patelnia nie wykrzywi się ani nie zniszczy na ognisku. Co więcej, odpowiednio zadbana (przyprawiona olejem, czyli zasezonowana) patelnia żeliwna zyskuje naturalną warstwę nieprzywierającą, dzięki czemu łatwo ją czyścić i smażyć na minimalnej ilości tłuszczu. Wadą żeliwa jest jego waga – patelnia jest ciężka, więc na pieszych wędrówkach liczy się każdy kilogram. Jeśli jednak biwakujesz z dojazdem lub krócej, warto ją zabrać dla jakości przyrządzanych potraw.
Niezależnie od materiału, dobra patelnia biwakowa powinna spełniać kilka kryteriów:
Jeśli z jakiegoś powodu nie chcesz lub nie możesz zabrać żeliwnej patelni (np. ze względu na wagę), alternatywą są patelnie stalowe lub aluminiowe z odczepianą rączką, a nawet specjalne patelnie turystyczne z powłoką nieprzywierającą. Pamiętaj jednak, że powłoki typu teflon nie lubią bardzo wysokich temperatur i otwartego ognia. Łatwo je uszkodzić i mogą wydzielać szkodliwe opary powyżej pewnej temperatury. Dlatego do gotowania bezpośrednio nad ogniskiem najbezpieczniejsze są czyste metale: żeliwo, stal nierdzewna lub ewentualnie grube aluminium (w dalszej części omówimy ich wady i zalety).
Gdy przychodzi do wyboru garnka na biwak, musimy brać pod uwagę głównie trwałość, wagę oraz bezpieczeństwo materiału. Garnek ma służyć do gotowania w warunkach polowych – na ogniu lub kuchence – więc powinien być odporny na wysoką temperaturę i uszkodzenia mechaniczne. Poniżej omawiamy trzy najpopularniejsze rodzaje garnków turystycznych, ich plusy i minusy:
Cechy: Bardzo ciężkie, ale też niezwykle wytrzymałe. Żeliwne garnki czy kociołki są wręcz stworzone do ogniska – stawiane w żarze lub wieszane nad płomieniami radzą sobie doskonale. Równomiernie się nagrzewają i długo trzymają ciepło, co idealnie nadaje się do wolnego gotowania potraw jednogarnkowych. Są odporne na ogień i praktycznie nie do zdarcia przy normalnym użytkowaniu (mogą służyć dziesięciolecia).
Zastosowanie: świetne do gotowania gulaszy, zup, pieczenia mięs czy chleba (żeliwny dutch oven z pokrywką można zasypać żarem i piec w nim jak w piekarniku).
Wady: Waga – żeliwny garnek to dodatkowe kilka kilogramów, co przy wędrówce pieszej ma duże znaczenie. Ponadto wymagają dbałości (osuszenia i natłuszczenia po użyciu) by nie rdzewiały. Mimo to wielu outdoorowych kucharzy nie wyobraża sobie biwaku bez żeliwnego kociołka, bo potrawy w nim mają wyjątkowy smak.
Cechy: Wykonane zazwyczaj ze stali pokrytej emalią (czyli szklistą powłoką). Dzięki temu są lekkie i łatwe do czyszczenia, a jednocześnie dość odporne na wysoką temperaturę i korozję. Emalia nie wchodzi w reakcje z żywnością – nie przenika do potraw i nie zmienia ich smaku ani zapachu. Nowoczesne naczynia emaliowane są uznawane za bezpieczne dla zdrowia, pozbawione szkodliwych związków (producenci eliminują z emalii metale ciężkie jak ołów czy kadm).
Zastosowanie: Emaliowane garnki sprawdzają się do gotowania wody, zup, makaronu, dań instant na kuchence turystycznej czy żarze ogniska. Są znakomite do duszonych potraw jednogarnkowych – wiele tradycyjnych harcerskich potraw, jak np. leczo, gotowano właśnie w emaliowanych kociołkach.
Wady: Emalia może ulec uszkodzeniu przy uderzeniu – gdy popęka, garnek zacznie rdzewieć. Niektóre emaliowane naczynia mają też ograniczenia co do ognia: cienkie modele mogą odkształcać się na silnym płomieniu, a emalia może odpryskiwać przy gwałtownej zmianie temperatury. Dlatego warto używać ich raczej na żarze lub palniku niż w samym centrum ogniska. Mimo to, stanowią one doskonały kompromis między wagą a funkcjonalnością.
Cechy: Bardzo lekkie i zazwyczaj niedrogie. Aluminium szybko się nagrzewa, co skraca czas gotowania. Często używane w zestawach biwakowych (menażkach) ze względu na niską masę – to istotne zwłaszcza dla backpackerów, którzy liczą każdy gram.
Zastosowanie: Dobre do gotowania wody, podgrzewania konserw czy zup w proszku na kuchence. Nowoczesne garnki turystyczne z aluminium często mają powłoki zapobiegające przywieraniu i mogą być anodowane
Wady: Surowe aluminium ma pewne minusy zdrowotne. Przy częstym gotowaniu zwłaszcza kwaśnych lub słonych potraw (np. zupa pomidorowa, bigos) może dochodzić do przenikania glinu do jedzenia. W wysokiej temperaturze i w kontakcie z kwasami aluminium szybko się utlenia i wytrąca. Badania wykazały, że używanie aluminiowych naczyń z kwaśnymi marynatami lub potrawami może znacząco zwiększyć ilość tego metalu w pożywieniu. Z tego powodu nie zaleca się częstego korzystania z aluminiowych garnków nad otwartym ogniem, zwłaszcza do gotowania kwaśnych dań. Innym minusem jest trwałość – aluminium jest miękkie, więc garnki łatwo wgnieść czy porysować.
Jeśli priorytetem jest wytrzymałość i gotowanie nad ogniskiem, najlepszy będzie ciężki lecz niezawodny żeliwny garnek. Gdy liczy się niska waga i wszechstronność, sprawdzi się garnek emaliowany lub stalowy – jest lekki, a jednocześnie bezpieczny dla zdrowia i dość trwały. Aluminium wybieraj tylko, gdy kluczowa jest ultralekkość – np. na długie wędrówki – i raczej do prostych zastosowań z dala od intensywnego ognia. Niezależnie od materiału, upewnij się, że garnek ma solidne uchwyty (najlepiej metalowe, składane lub izolowane) oraz dobrze dopasowaną pokrywkę. Pokrywka przyda się, by szybciej zagotować wodę i ochronić zawartość przed popiołem czy owadami, a pewne uchwyty zapobiegną wypadkom przy manewrowaniu naczyniem nad płomieniem.
Ten niepozorny element wyposażenia cieszy się wśród turystów niemal kultowym statusem. Kubek emaliowany to bowiem coś więcej niż stylowy gadżet w kropki – to niezwykle praktyczne naczynie na biwak. Można w nim zaparzyć herbatę lub kawę na ognisku, ugotować porcję zupy instant, a nawet roztopić śnieg na wodę w sytuacji awaryjnej. Emaliowane kubki wykonane są z metalu (stal lub żeliwo) pokrytego warstwą emalii, co daje im wyjątkowe właściwości. Są odporne na wysoką temperaturę – bez obaw postawisz taki kubek bezpośrednio na ogniu czy na palniku gazowym, a on się nie zwęgli ani nie pęknie. Dzięki gładkiej powierzchni emalii nic do nich nie przywiera i bardzo łatwo je umyć, nawet w zimnej wodzie.
W przeciwieństwie do kubków aluminiowych czy plastikowych, emaliowane nie wchodzą w reakcje z żywnością. Nie zawierają szkodliwych substancji – dobra emalia jest wolna od metali ciężkich i BPA, dzięki czemu naczynia te są całkowicie bezpieczne w kontakcie z żywnością. Powłoka emaliowana nie nadaje potrawom żadnego posmaku i nie przejmuje zapachu tego, co w niej było. To ważne, bo po porannej kawie nie chcemy czuć aromatu kawy w zupie gotowanej na obiad. Kubki emaliowane są również lekkie i dość odporne na uszkodzenia – o ile nie rzucimy nimi o skały, posłużą wiele lat. Zarysowania czy wgniecenia im niestraszne, a drobne obtłuczenia emalii są zwykle tylko kosmetyczne. Co więcej, nie rdzewieją (stal chroni emalia, a tam gdzie jej nie ma, zwykle jest to stal nierdzewna). To wszystko sprawia, że taki kubek to niezawodny towarzysz wypraw: posłuży jako filiżanka, miska, a nawet mały garnuszek do podgrzania posiłku.
Nie sposób pominąć faktu, że kubki emaliowane mają swój niepowtarzalny urok. Klasyczny biały kubek z niebieską obwódką czy kolorowe w kwiaty. Wzorów jest mnóstwo, często w stylu retro, co budzi miłe skojarzenia z kuchnią babci. Taki kubek świetnie wygląda na zdjęciach z biwaku, dodając klimatu każdej scenie przy ognisku. Dla wielu osób to także element tradycji obozowej – symbol prostego życia na łonie natury. Emaliowany kubek może być również doskonałym prezentem dla miłośnika podróży – praktyczny, a jednocześnie z duszą.
Na koniec warto mieć choć jeden taki kubek w ekwipunku. Kto raz napił się gorącej herbaty z emaliowanego kubka, siedząc przy ognisku, ten wie, że smak i klimat są nieporównywalne z piciem z plastikowej turystycznej filiżanki.
Biwakowanie, gotowanie pod namiotem i spędzanie czasu przy ognisku mogą być nie tylko przyjemne, ale i pełne znakomitych wrażeń kulinarnych – pod warunkiem, że odpowiednio się przygotujesz. Wybierz właściwy sprzęt (od namiotu po kubek emaliowany), zapakuj trwałe jedzenie i planuj posiłki, a każda wyprawa zamieni się w prawdziwą przygodę na łonie natury. Smacznego biwakowania!
